Trong thế giới công việc ngày nay, việc hiểu rõ về lương Gross (lương gộp) và lương Net (lương ròng) không chỉ là kiến thức cơ bản mà còn là yếu tố quan trọng giúp người lao động đưa ra các quyết định tài chính sáng suốt và bảo vệ quyền lợi của mình. Tuy nhiên, không phải ai cũng nắm vững cách tính toán và so sánh hai loại lương này một cách chính xác. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn một cái nhìn toàn diện về lương Gross và lương Net, từ định nghĩa, công thức tính, đến những lưu ý quan trọng khi đàm phán và nhận lương.
1. Lương Gross là gì?
Lương Gross là tổng thu nhập mà người lao động nhận được hàng tháng trước khi trừ đi bất kỳ khoản khấu trừ nào. Đây là con số thường được sử dụng trong các hợp đồng lao động và là cơ sở để tính lương Net.
Định nghĩa: Lương Gross là tổng số tiền bạn nhận được từ người sử dụng lao động.
Các thành phần của lương Gross:
- Lương cơ bản: Khoản tiền cố định trả cho công việc, vị trí, trình độ.
- Phụ cấp: Các khoản hỗ trợ chi phí như ăn trưa, đi lại, nhà ở.
- Trợ cấp: Các khoản hỗ trợ thêm như thâm niên, trách nhiệm.
- Hoa hồng: Khoản tiền thưởng dựa trên kết quả kinh doanh.
- Thưởng: Các khoản tiền thưởng khác (thưởng năng suất, thưởng dự án, v.v.).
Ví dụ: Ông A có mức lương cơ bản là 15.000.000 VNĐ, phụ cấp ăn trưa 1.000.000 VNĐ và hoa hồng 2.000.000 VNĐ. Vậy lương Gross của ông A là 18.000.000 VNĐ.
Lưu ý: Lương Gross thường được ghi trong hợp đồng lao động.
2. Lương Net là gì?
Lương Net là số tiền lương thực tế mà người lao động nhận được sau khi đã trừ hết các khoản bảo hiểm bắt buộc, thuế thu nhập cá nhân và các chi phí khấu trừ khác.
Định nghĩa: Lương Net là lương thực nhận của người lao động sau khi đã trừ hết các khoản bảo hiểm, thuế thu nhập cá nhân và các chi phí khấu trừ khác.
Các khoản khấu trừ từ lương Gross để tính lương Net:
- Bảo hiểm xã hội (BHXH): 8%.
- Bảo hiểm y tế (BHYT): 1,5%.
- Bảo hiểm thất nghiệp (BHTN): 1%.
- Thuế thu nhập cá nhân (TNCN): (nếu có).
- Phí công đoàn: (nếu có).
Ví dụ: Với mức lương Gross của ông A là 18.000.000 VNĐ, giả sử các khoản bảo hiểm là 1.890.000 VNĐ (10.5%) và thuế TNCN là 450.000 VNĐ, thì lương Net của ông A là 15.660.000 VNĐ.
3. Công thức tính lương Gross và Net
- Công thức tính lương Net từ lương Gross:
Lương Net = Lương Gross – (BHXH + BHYT + BHTN) – Thuế TNCN (nếu có) - Công thức tính lương Gross từ lương Net:
Việc tính lương Gross từ lương Net phức tạp hơn vì phải tính ngược lại các khoản bảo hiểm và thuế TNCN. Bạn có thể sử dụng phương pháp thử và sai hoặc sử dụng các công cụ tính lương trực tuyến để có kết quả nhanh chóng và chính xác. - Các yếu tố ảnh hưởng đến việc tính toán:
- Mức lương cơ sở: Dùng để tính mức đóng BHXH, BHYT.
- Mức lương tối thiểu vùng: Là mức lương thấp nhất để đóng BHXH.
- Các khoản giảm trừ gia cảnh: Giảm trừ cho bản thân (11.000.000 VNĐ/tháng) và người phụ thuộc (4.400.000 VNĐ/người/tháng).
- Thu nhập chịu thuế: Tổng thu nhập sau khi trừ các khoản giảm trừ.
- Thuế suất thuế TNCN: Áp dụng theo biểu thuế lũy tiến từng phần.
4. Phân biệt Lương Gross và Lương Net
| Đặc điểm | Lương Gross | Lương Net |
| Định nghĩa | Tổng thu nhập trước các khoản khấu trừ (bảo hiểm, thuế) | Thu nhập thực nhận sau khi đã trừ các khoản khấu trừ |
| Các khoản bao gồm | Lương cơ bản, phụ cấp, trợ cấp, hoa hồng, thưởng, các khoản bảo hiểm và thuế TNCN (nếu có) | Chỉ tiền mặt thực nhận |
| Ai chịu trách nhiệm | Người sử dụng lao động chịu trách nhiệm trích nộp các khoản bảo hiểm và thuế từ lương Gross | Người lao động nhận lương Net sau khi đã trừ các khoản trên |
| Ưu điểm | Dễ dàng tính toán các khoản bảo hiểm và thuế TNCN phải nộp. Có thể chủ động kiểm tra các khoản đóng góp. | Nhận tiền đúng như thỏa thuận ban đầu. |
| Nhược điểm | Thu nhập thực tế thấp hơn do phải trừ các khoản bảo hiểm và thuế TNCN. Cần chủ động tính toán các khoản đóng góp để tránh bị tính sai. | Cần kiểm tra kỹ các khoản đã được trừ để đảm bảo quyền lợi. Khó kiểm soát các khoản đóng góp. |
5. Nên nhận lương Gross hay lương Net?
Việc lựa chọn nhận lương Gross hay lương Net phụ thuộc vào nhiều yếu tố và không có câu trả lời đúng tuyệt đối.
Ưu điểm và nhược điểm của từng hình thức:
Lương Gross:
- Ưu điểm: Chủ động, minh bạch, dễ kiểm soát các khoản đóng góp.
- Nhược điểm: Cần tự tính toán, thu nhập thực nhận thấp hơn.
Lương Net:
- Ưu điểm: Nhận đúng số tiền đã thỏa thuận.
- Nhược điểm: Phụ thuộc vào người sử dụng lao động, khó kiểm soát các khoản đóng góp.
Lời khuyên:
- Nên deal lương Gross để chủ động và kiểm soát được các khoản đóng góp. Điều này giúp bạn hình dung rõ ràng về trách nhiệm đóng BHXH, BHYT, BHTN, thuế TNCN của mỗi bên.
- Tuy nhiên, cần hiểu rằng nhà tuyển dụng sẽ tính toán để số tiền phải trả tương đương nhau, không phụ thuộc vào việc bạn chọn lương Gross hay Net.
6. Các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định chọn lương Gross hay Net:
- Mức lương: Mức lương Gross cao có thể hấp dẫn hơn, nhưng cần tính toán kỹ để so sánh với lương Net tương ứng.
- Khả năng đàm phán: Nếu có khả năng đàm phán tốt, bạn có thể yêu cầu mức lương Gross cao hơn để bù đắp cho các khoản đóng góp.
- Sự tin tưởng vào nhà tuyển dụng: Nếu bạn tin tưởng vào sự minh bạch của nhà tuyển dụng, lương Net có thể là lựa chọn đơn giản hơn.
- Nhu cầu tài chính cá nhân: Xem xét các mục tiêu tài chính cá nhân (tiết kiệm, đầu tư, v.v.) để đưa ra quyết định phù hợp.
- Cập nhật quy định mới: Hãy luôn chủ động cập nhật các quy định của pháp luật về những BHYT, BHXH.
7. Những lưu ý quan trọng khi nhận lương Gross/Net
- Đối với lương Gross:
- Luôn cập nhật các quy định mới về bảo hiểm, thuế TNCN.
- Kiểm tra thông tin đóng bảo hiểm xã hội thường xuyên. Bạn có thể sử dụng ứng dụng VssID để quản lý và kiểm tra thông tin.
- Lưu giữ các chứng từ liên quan đến lương và các khoản đóng góp.
- Đối với lương Net:
- Thỏa thuận rõ ràng mức tiền lương đóng các loại phí bảo hiểm bắt buộc.
- Yêu cầu bảng lương chi tiết để biết các khoản đã được khấu trừ.
- Mở tài khoản ngân hàng online: Hầu hết các doanh nghiệp hiện nay đều trả lương qua hình thức online để dễ dàng quản lý dòng tiền và kê khai giao dịch. Bạn có thể tham khảo ứng dụng MyVIB 2.0 của Ngân hàng Quốc Tế VIB.
- Liên hệ với bộ phận nhân sự nếu có bất kỳ thắc mắc nào.
Kết luận
Hiểu rõ sự khác biệt giữa lương Gross và lương Net là vô cùng quan trọng để bạn có thể đưa ra các quyết định tài chính sáng suốt và bảo vệ quyền lợi của mình. Hãy chủ động tìm hiểu, sử dụng các công cụ hỗ trợ, và liên hệ với các chuyên gia hoặc luật sư nếu cần thiết. Đừng ngần ngại đặt câu hỏi và chia sẻ kinh nghiệm của bạn để cùng nhau xây dựng một môi trường làm việc minh bạch và công bằng.
Lưu ý: Các thông tin trong bài viết này chỉ mang tính chất tham khảo và có thể thay đổi theo quy định của pháp luật. Vui lòng cập nhật thông tin mới nhất từ các nguồn chính thức để đảm bảo tính chính xác.
Tham khảo thêm
Thực hành tốt nhất trong quản lý thời gian cho nhân viên
