Một bữa trưa không bình thường
Tháng 3/2023, tại một nhà máy lớn ở khu công nghiệp VSIP Bắc Ninh, hơn 300 công nhân phải nhập viện cấp cứu vì ngộ độc thực phẩm sau bữa trưa. Tất cả đều dùng chung một nhà thầu suất ăn công nghiệp, mỗi ngày cung cấp hơn 5000 suất ăn. Chuyện như vậy không còn là cá hi hữu. Nó là lời cảnh tỉnh về “an ninh chuỗi cung ứng suất ăn” trong các nhà máy lớn, nơi mỗi lời so suất ăn rẻ có thể dẫn đến cả hệ thống sản xuất đình trệ.
1. “An ninh chuỗi cung ứng suất ăn” là gì? Tại sao liên quan đến sức khỏe công nhân?
An ninh chuỗi cung ứng suất ăn là khả năng đảm bảo toàn vẹn, liên mạch và an toàn của toàn bộ quá trình từ nguyên liệu đầu vào, vận chuyển, lưu kho, chế biến, cho đến khi thức ăn được đưa lên khay của công nhân. Nếu chỉ một khâu gặp sự cố, tất cả có thể sụp đổ.
Trong mỗi nhà máy, suất ăn là một thành phần quan trọng trong hệ thống phúc lợi. Những bữa ăn giá rẻ, nhiều dầu mỡ, thịt không rõ nguồn gốc, rau có dư lượng hóa chất tồn đọng… dẫn đến nguy cơ ngộ độc, giảm sức khỏe và năng suất lao động. Đứt một bữa, đình cả dây chuyền.
2. Những điểm dễ tổn thương nhất trong chuỗi cung ứng suất ăn
Chuỗi cung ứng thực phẩm cho suất ăn công nghiệp tương đối dài và có nhiều “điểm mù”:
Chỉ cần một “dây chuyền” bị đứt, tất cả suất ăn có thể biến thành “quả bom an giờ”.
3. Lỗ hổng trong lựa chọn & giám sát nhà thầu: Ai chịu trách nhiệm?
Tại nhiều nhà máy, việc chọn nhà cung cấp suất ăn do phòng HCNS đảm nhận, nhưng khâu giám sát lại gần như bị bỏ ngỏ. Trong khi đó, phòng an toàn VSTP lại không có quyền hoặc không có nguồn lực kiểm tra hằng ngày.
Kết quả là:
Chuyển trách nhiệm cho nhau khi có sự cố chỉ khiến mọi thứ trở nên rối ren hơn.
4. Rủi ro từ nhà cung cấp của nhà thầu: “Tam sao thất bản” trong thực phẩm
Nhà thầu có thể rõ ràng, có giấy tờ pháp lý và từng kiểm định chất lượng. Nhưng còn ai kiểm tra “bạn cung cấp nguyên liệu” của họ?
Không có chính sách kiểm tra nguồn nguyên liệu cấp 2 và 3, nhà máy hoàn toàn bị động trong bóng tối.
5. Hệ lụy khi không thể truy xuất nguồn gốc: Từ hoài nghi đến đình công
Trong những vụ việc lớn như ngộ độc tập thể tại Long An (2022) hay Đồng Nai (2021), một điểm chung là: không ai biết rõ công nhân đã ăn gì. Nhà thầu chỉ cung cấp “danh sách nguyên liệu tổng quan”, không có mã QR, không có ảnh chụp, không có log về thời gian giao nhận.
Công nhân, trong khi đó, là người trực tiếp hứng hậu quả. Từ hoài nghi dẫn đến tin đồn, rồi lãnh đạo bị gây áp lực. Đã có trường hợp công nhân đình công đòi đổi nhà thầu, gây gián đoạn sản xuất cả tuần.
6. Công nghệ vào cuộc: QR Code, IoT nhà bếp, camera nhà ăn
Trong bối cảnh đó, việc ứng dụng công nghệ vào giám sát chuỗi cung ứng thực phẩm không còn là chuyện tương lai. Nhiều nhà máy đã bắt đầu:
Một trong các giải pháp được đánh giá cao là phần mềm quản lý suất ăn công nghiệp eCMS từ Tinh Hoa. Phần mềm này giúp:
Với eCMS, nhà máy có thể tự mình theo dõi, giám sát và trích xuất dữ liệu khi cần, không còn phụ thuộc vào “sự mơ hồ” của nhà thầu.
Kết luận: Bảo vệ bữa ăn là bảo vệ dây chuyền
An ninh chuỗi cung ứng suất ăn công nhân không phải là chuyện của riêng phòng an toàn VSTP. Nó là trách nhiệm liên thông giữa HCNS, vận hành sản xuất và lãnh đạo nhà máy.
Sử dụng công nghệ, chọn đúng nhà cung cấp và thiết lập quy trình giám sát liên tục là cách duy nhất để đảm bảo công nhân được ăn an toàn – từ đó làm việc bền vững. Và cuối cùng, một bữa ăn đảm bảo chính là viên gạch nhỏ xây nên hệ thống vận hành lớn.
